شته پنبه: شناخت، انواع، و روش‌های پیشگیری و کنترل
مقدمه
شته پنبه: شناخت، انواع، و روش‌های پیشگیری و کنترل
شته پنبه (Aphis gossypii) یکی از آفات کلیدی در کشاورزی، به‌ویژه در کشت پنبه، خیار، خربزه، و سایر محصولات زراعی و باغی است. این حشره کوچک با تغذیه از شیره گیاهی، نه‌تنها باعث کاهش رشد و عملکرد گیاه می‌شود، بلکه به‌عنوان ناقل ویروس‌های گیاهی نیز شناخته می‌شود. در این مقاله، که توسط پلی‌کلینیک تخصصی کشاورزی وارش تهیه شده است، به معرفی شته پنبه، انواع آن، روش‌های پیشگیری و کنترل، و ویژگی‌های ظاهری این آفت می‌پردازیم.
شته پنبه چیست؟
شته پنبه، که به نام شته جالیز نیز شناخته می‌شود، حشره‌ای از خانواده Aphidoidea و راسته Hemiptera است. این آفت با خرطوم خود شیره گیاهی را از برگ‌ها، ساقه‌ها، و جوانه‌ها می‌مکد، که منجر به پیچ‌خوردگی برگ‌ها، توقف رشد، و کاهش کیفیت محصول می‌شود. شته پنبه به دلیل توانایی تولیدمثل سریع (تولیدمثل غیرجنسی یا پارتنوژنز) و مقاومت به برخی سموم، چالشی جدی برای کشاورزان محسوب می‌شود.
ویژگی‌های ظاهری
- اندازه: بدنی کوچک، حدود 1 تا 2 میلی‌متر.
- رنگ: بسته به شرایط محیطی و میزبان، رنگ آن از زرد روشن، سبز، تا قهوه‌ای تیره یا سیاه متغیر است.
- شکل بدن: بدنی نرم و بیضی‌شکل با شاخک‌های بلند و دو لوله کورنیکول (لوله‌های انتهایی بدن) مشخص.
- بال‌دار یا بدون بال: شته‌ها می‌توانند بال‌دار (برای مهاجرت) یا بدون بال باشند.
تصویر شته پنبه: شته‌های پنبه معمولاً به‌صورت کلنی‌های متراکم روی سطح زیرین برگ‌ها یا نوک ساقه‌ها دیده می‌شوند. برای مشاهده تصاویر دقیق‌تر، می‌توانید به منابع معتبر کشاورزی یا گالری تصاویر سایت وارش مراجعه کنید.
انواع شته پنبه
شته پنبه به دلیل تنوع ژنتیکی و سازگاری با میزبان‌های مختلف، در چندین سویه یا بیوتیپ ظاهر می‌شود. مهم‌ترین انواع آن شامل:
- شته پنبه سبز: رایج‌ترین نوع، با رنگ سبز روشن، که به پنبه، خیار، و کدو حمله می‌کند.
- شته پنبه تیره: با رنگ قهوه‌ای یا سیاه، بیشتر در مناطق گرم و خشک دیده می‌شود.
- بیوتیپ‌های مقاوم: برخی سویه‌ها به سموم شیمیایی خاص مقاوم شده‌اند، که نیاز به مدیریت تلفیقی آفات (IPM) را افزایش می‌دهد.
خسارات شته پنبه
- خسارت مستقیم: تغذیه از شیره گیاهی، کاهش فتوسنتز، پیچ‌خوردگی برگ‌ها، و ریزش گل‌ها یا میوه‌ها.
- خسارت غیرمستقیم: انتقال ویروس‌هایی مانند ویروس موزاییک خیار (CMV) و ویروس زردی خربزه.
- عسلک: ترشح ماده چسبناک (عسلک) که باعث رشد قارچ دوده‌ای و جذب مورچه‌ها می‌شود.
روش‌های پیشگیری و کنترل
پلی‌کلینیک کشاورزی وارش روش‌های زیر را برای مدیریت شته پنبه توصیه می‌کند:
1. روش‌های زراعی
- تنوع کشت: کاشت گیاهان غیرمیزبان در کنار پنبه برای کاهش جمعیت شته.
- حذف علف‌های هرز: علف‌های هرز میزبان شته‌ها هستند و باید حذف شوند.
- آبیاری مناسب: آبیاری بیش‌ازحد می‌تواند کلنی‌های شته را تقویت کند.
2. کنترل بیولوژیکی
- استفاده از دشمنان طبیعی:
- کفشدوزک‌ها (مانند Coccinella septempunctata)
- بال‌توری‌ها (Chrysoperla carnea)
- زنبورهای پارازیتوئید (Aphidius colemani)
- حفاظت از زیستگاه دشمنان طبیعی: کاهش استفاده از سموم غیرانتخابی برای حفظ حشرات مفید.
3. کنترل شیمیایی
- سموم سیستمیک: استفاده از نئونیکوتینوئیدها (مانند ایمیداکلوپرید) یا فسفره‌های آلی با مشورت کارشناسان.
- چرخش سموم: برای جلوگیری از ایجاد مقاومت، از سموم با مکانیسم‌های متفاوت استفاده کنید.
- زمان سم‌پاشی: سم‌پاشی در ساعات خنک روز (صبح زود یا عصر) برای کاهش آسیب به حشرات مفید.
4. روش‌های تلفیقی (IPM)
- پایش مستمر مزارع با تله‌های چسبنده زرد برای تشخیص زودهنگام آفت.
- ترکیب روش‌های بیولوژیکی، شیمیایی، و زراعی برای مدیریت پایدار.
توصیه‌های پلی‌کلینیک تخصصی کشاورزی وارش
- مشاوره تخصصی: برای شناسایی دقیق آفت و انتخاب روش کنترل مناسب، با کارشناسان
وارش اگریتماس بگیرید. - آموزش کشاورزان: برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای آشنایی با روش‌های نوین مدیریت آفات.
- محصولات ارگانیک: استفاده از صابون‌های حشره‌کش یا روغن‌های گیاهی (مانند روغن نیم) برای کشت ارگانیک.
نتیجه‌گیری
شته پنبه آفتی چندوجهی است که نیازمند مدیریت دقیق و تلفیقی است. با شناسایی زودهنگام، استفاده از روش‌های پیشگیری، و بهره‌گیری از مشاوره‌های تخصصی پلی‌کلینیک کشاورزی وارش، می‌توان خسارات این آفت را به حداقل رساند و عملکرد محصول را بهبود بخشید. برای اطلاعات بیشتر یا دریافت خدمات، به وب‌سایت رسمی پلی‌کلینیک وارش مراجعه کنید.
